2017 – Posted in: Τα νέα μας

Κυρίες και κύριοι,

Ζητώ συγγνώμη που δεν μπόρεσα απόψε να βρίσκομαι μαζί σας εξαιτίας μιας έκτακτης ασθένειας. Δεν χρειάζεται να αναφέρω πολλά για τον Αλέξανδρο Μαλλιά. Όλοι γνωρίζουμε ότι υπήρξε από τους πιο αποτελεσματικούς διπλωμάτες. Έδωσε σκληρές μάχες με συνέπεια και αποφασιστικότητα, εξασφαλίζοντας οφέλη για τα εθνικά συμφέροντα. Απόψε, παρουσιάζεται το νέο του βιβλίο, το οποίο στην ουσία αποτελεί κάτι περισσότερο: είναι ένα κείμενο προβληματισμού που θέτει στο τραπέζι ένα φλέγον θέμα. Δικαίως αφιερώνεται στον Πετρο Μολυβιάτη.

Με τη νίκη Τραμπ, ο βετεράνος στρατηγός και στενός σύμβουλός του Μάικλ Φλιν, ανέφερε σε άρθρο του ότι η Τουρκία πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα της νέας αμερικανικής ηγεσίας, τονίζοντας πως η γειτονική χώρα αποτελεί «πηγή σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή».

Κατά πόσο αυτό ισχύει;

Οι απόψεις του Φλιν δεν μπορούν ούτε να υποτιμηθούν ούτε να υπερτιμηθούν. Η ζωή αποδεικνύει ότι οι διεθνείς σχέσεις δεν είναι κάτι μονοσήμαντο, ούτε αποκομμένο από τα γεγονότα. Ούτε είναι μόνο θέμα επιλογής των ηγεσιών και των αξιωματούχων

Έτσι, η κύρια παράμετρος που θα καθορίσει τις σχέσεις Αμερικής-Τουρκίας είναι η στάση της Άγκυρας στο μέτωπο της Μέσης Ανατολής. Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έγινε αφερέγγυος εταίρος. Συχνά ακολουθεί τη δική της ατζέντα, αγνοώντας τις πιθανές συνέπειες για τους δυτικούς της συμμάχους. Η επαμφοτερίζουσα στάση της στο Συριακό, τα προβλήματα με τους Κούρδους, η κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους, η προμήθεια ρωσικών πυραύλων S400 δημιουργούν προβλήματα στις σχέσεις της με το δυτικό κόσμο και, κυρίως, με τις ΗΠΑ.

Η Τουρκία ανήκε παραδοσιακά στο χώρο της ειρήνης, ως το τελευταίο προπύργιο του ΝΑΤΟ. Σήμερα τα πράγματα αλλάζουν. Η Νέα Τουρκία, για να δανειστώ τον όρο του συγγραφέα, μετατοπίζεται στο χώρο του πολέμου και διολισθαίνει προς τον αυταρχισμό. Η κοινωνία της είναι περισσότερο διχασμένη από ποτέ: από τη μια οι οπαδοί του Προέδρου Ερντογάν και από την άλλη οι ομάδες που θέλουν να ολοκληρωθεί η ατελής διαδικασία εκδημοκρατισμού και εξευρωπαϊσμού της χώρας.

Όμως, ο Τούρκος Πρόεδρος θα επιδιώξει άμεσα να γίνει ο αδιαμφισβήτητος στρατηγικός εταίρος των Αμερικανών στην περιοχή. Παρά την επιθετική ρητορική του στο θέμα του Γκιουλέν, ο Ερντογάν υποστηρίζει ότι η Τουρκία αποτελεί τη μόνη σουνιτική χώρα που μπορεί να εξυπηρετήσει τα δυτικά συμφέροντα, καθώς η Αίγυπτος πασχίζει να ορθοποδήσει και η Σαουδική Αραβία έχει επαφές με ένα τμήμα της ισλαμικής τρομοκρατίας.

Η δεύτερη παράμετρος που θα κρίνει τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις είναι η θέση της Ρωσίας. Αν ο Τραμπ ρίξει γέφυρες στον Πούτιν, τότε η γεωπολιτική αξία του τουρκικού οικοπέδου θα υποβαθμιστεί. Μάλιστα, μια αμερικανορωσική προσέγγιση θα «έριχνε» την Τουρκία στο θέμα της πιθανής δημιουργίας ενός κουρδικού κράτους στη Βόρεια Συρία.

Σε αυτό το κλίμα, τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα;

Χωρίς αμφιβολία, η Ελλάδα οφείλει να συνδιαλλαγεί με την κυβέρνηση Τραμπ, παρά τις πιθανές διαφορές, με στόχο την προάσπιση των εθνικών συμφερόντων. Δυστυχώς, η σημερινή κυβέρνηση δεν διαθέτει σχέδιο και στρατηγική. Περιορίζεται στην επίκληση της Ελλάδας ως παράγοντα περιφερειακής σταθερότητας. Αυτό, όμως, δεν επαρκεί. Πρέπει να δώσουμε περιεχόμενο και υπόσταση στη σταθερότητα, όχι μόνο να την επικαλούμαστε.

Ναι, είμαστε πόλος ειρήνης και δημοκρατίας στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό, όμως, πώς μετουσιώνεται σε διπλωματικό κεφάλαιο; Η Ελλάδα σήμερα έχει φωνή στα διεθνή φόρα; Ακούγονται οι θέσεις της;

Δυστυχώς, η απάντηση είναι όχι. Από το 2015, απέχουμε από πολλές διεθνείς διασκέψεις και, στο μεταξύ, αφήσαμε τα Βαλκάνια στην τύχη τους.

Πρέπει άμεσα να δώσουμε ξανά περιεχόμενο στη διεθνή εικόνα της χώρας. Να την ξανακάνουμε έντιμο διαμεσολαβητή, με θέσεις σεβαστές από φίλους και συμμάχους. Αν θέλουμε όντως να προστατεύσουμε τα εθνικά συμφέροντα και να στήσουμε δίαυλο επικοινωνίας με την Ουάσινγκτον, οφείλουμε να παρουσιάσουμε το όραμά μας για την περιοχή, ως η παλαιότερη χώρα του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οφείλουμε να πείσουμε ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει η βάση για το σχηματισμό ευρύτερων συμμαχιών. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να αποτελέσουμε έναν σταθερό σύμμαχο για τις ΗΠΑ.

Επιπλέον, οφείλουμε να αναδείξουμε τη σημασία της Σούδας για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Η γεωγραφική της θέση είναι ιδιαίτερα σημαντική, τώρα που ο 6^ος αμερικανικός στόλος δραστηριοποιείται ενεργά στη Μεσόγειο. Μπορεί να παρατάθηκε η συμφωνία για τη χρήση της βάσης για 1 ακόμα χρόνο, όμως η κυβέρνηση οφείλει να διαπραγματευτεί μια πολυετή συμφωνία με τις ΗΠΑ, στοχεύοντας σε δύο πράγματα: να αναδείξει τη γεωστρατηγική αξία της Ελλάδας για το ΝΑΤΟ και να εξασφαλίσει περισσότερες επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών της βάσης. Δυστυχώς, τα δείγματα γραφής της κυβέρνησης δεν είναι ως τώρα ενθαρρυντικά και αναμένουμε τις θέσεις της επί του θέματος.

Κυρίες και κύριοι,

Ο συγγραφέας αναφέρει συχνά την ανάγκη εθνικής συνεννόησης στην εξωτερική πολιτική. Συμφωνώ απολύτως και έχω τοποθετηθεί προ πολλού. Όμως για να επιτευχθεί εθνική συνεννόηση στην εξωτερική πολιτική, χρειάζεται να συμφωνήσουν και οι δύο πλευρές. Δυστυχώς, η κυβέρνηση Τσίπρα – Καμμένου δεν έχει δείξει καμία διάθεση συνεργασίας προς την κατεύθυνση αυτή.

Θα κλείσω αναφερόμενη στην Τουρκία που διέρχεται βαθειά κρίση. Ο Ερντογάν επιδεικνύει πρωτοφανή αλαζονεία. Η κρίση ανάμεσα σε Ευρώπη και Τουρκία θα οξύνεται, όσο θα ακούγονται φωνές υπέρ της διακοπής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της γείτονος. Κι αυτή η ρητορική εξυπηρετεί πολλά αντιευρωπαϊκά κινήματα.

Επιτρέψτε μου να επαναλάβω ότι η Ελλάδα οφείλει να πάρει θέση. Οφείλει να υποστηρίξει σθεναρά ότι το κλείσιμο της πόρτας προς την Τουρκία θα είναι βλαπτικό και για την ίδια την Ευρώπη. Αν η Ελλάδα θέλει να πρωταγωνιστήσει στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και να υποστηρίξει το μακροπρόθεσμο εθνικό της συμφέρον, τότε οφείλει να τοποθετηθεί με αυτοπεποίθηση. Όπως στο Βουκουρέστι πείσαμε τους συμμάχους ότι η δίκαιη επίλυση του Σκοπιανού θα αποβεί υπέρ του ευρωπαϊκού συμφέροντος, έτσι και σήμερα οφείλουμε να πείσουμε τους εταίρους ότι η διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας μπορεί να απειλήσει την ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Σαφώς η Τουρκία απομακρύνεται από τις ευρωπαϊκές αξίες. Αλλά η Ευρώπη πρέπει να σκεφτεί το μέλλον. Τι θα έχει συμβεί στην Τουρκία μετά από 10 χρόνια, αν στο μεταξύ η ευρωπαϊκή πόρτα έχει κλείσει; Τι θα γίνει, αν έχει πέσει στη δίνη του ισλαμικού φονταμενταλισμού;

Αν η Τουρκία διολισθήσει σε μια ανεξέλεγκτη κατάσταση, η Ελλάδα θα είναι η χώρα που θα υποστεί τις περισσότερες συνέπειες. Δεν θα είναι οι μακρινές Ηνωμένες Πολιτείες. Καλό είναι, λοιπόν, να αναλογιστούμε την κατάσταση με ψυχραιμία, ανεπηρέαστοι από τις σειρήνες του λαϊκισμού.

Σας ευχαριστώ.