2017 – Posted in: Τα νέα μας – Tags: εξωτερικών, Κοτζιάς, υπουργός

Κύριε Πρέσβυ,

Αγαπητοί φίλοι,

Θα ήμουν ιδιαίτερα ευτυχής αν ήμουν σήμερα μαζί σας, βρίσκομαι ωστόσο στη Νέα Υόρκη για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ – και είναι μια ενδιαφέρουσα σύμπτωση να σας απευθύνομαι από τις ΗΠΑ επ’ ευκαιρία της παρουσίασης ενός βιβλίου με τίτλο «Στον αστερισμό του Προέδρου Τραμπ: Η Νέα Τουρκία και Εμείς».

Πρόκειται για ένα εξαιρετικά επίκαιρο πόνημα, ο συγγραφέας του οποίου δε χρειάζεται συστάσεις. Ο Πρέσβης, κ. Αλέξανδρος Μαλλιάς, έχει επί μακρόν υπηρετήσει την Ελλάδα κατά τρόπο ουσιαστικό -η προσφορά του είναι αδιαμφισβήτητη από όλες τις θέσεις από τις οποίες εκλήθη να εκπροσωπήσει τη χώρα μας- και συνεχίζει με ενάργεια να προσφέρει το απόσταγμα της πλούσιας πείρας του στο δημόσιο διάλογο για τα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν την ελληνική εξωτερική πολιτική.

Όπως σημειώνει και ο ίδιος στο βιβλίο του -μια ευσύνοπτη αλλά εξαιρετικά οξυδερκή ανάλυση- οι ελληνοτουρκικές σχέσεις αποτελούν πράγματι κεντρικό και διαχρονικό ζήτημα για την ελληνική εξωτερική πολιτική και συμφωνώ απολύτως με την εκτίμησή του ότι η Τουρκία διέρχεται σήμερα μια ουσιώδη μεταβολή σε σχέση με το κεμαλικό παρελθόν της.

Όπως έχω αναφέρει πολλές φορές, πρόκειται πλέον για μια νευρική, αναθεωρητική δύναμη. Η Τουρκία εκφράζεται συχνά ως να επιθυμεί να αλλάξει μέρος των διεθνών συνθηκών ή και ως να μην αποδέχεται το διεθνές δίκαιο. Η σημερινή ηγεσία της δείχνει αυτή την περίοδο να έχει εγκλωβιστεί ανάμεσα σε ένα αίσθημα ανασφάλειας και φόβου και σε μια αδικαιολόγητη αίσθηση υπεροχής και αλαζονείας.

Αυτό το αντιφατικό μείγμα χρειάζεται πάντα προσεκτικούς χειρισμούς προκειμένου να μην παρασυρθεί κανείς προς την «εύκολη φορά» των πραγμάτων. Οφείλει δε, να επιδιώκει ανεύρεση διόδων επικοινωνίας, εμπιστοσύνης, σεβασμού των ιδιαιτεροτήτων της άλλης πλευράς. Όπου δε, και όποτε χρειαστεί, να είναι αυστηρός.

Από πλευράς μας, λαμβάνουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα, διπλωματικά και αμυντικά. Καλό είναι οι γείτονές μας να σταματήσουν να αμφισβητούν το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες. Η Ελλάδα δεν είναι μια «καταστραμμένη χώρα», ούτε «ένα εύκολο πεδίο βολής». Και για αυτούς είναι καλύτερα να αποδεχτούν τις πραγματικότητες και να επιστρέψουν σε έναν παραγωγικό διάλογο.

Η καλύτερη προοπτική για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι μια ευρωπαϊκή δημοκρατική Τουρκία που θα σέβεται το διεθνές δίκαιο και τις αρχές καλής γειτονίας, με την οποία θα αναπτύξουμε τη μέγιστη δυνατή συνεργασία σε όλα τα πεδία. Αυτή είναι η πολιτική αρχών μας, αλλά και η επιθυμία της πλειοψηφίας των Τούρκων πολιτών.

Οι δυνάμεις που θέλουν το τέλος των διαπραγματεύσεων, ως προς την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, είναι συχνά εκείνες που σε όλους τους άλλους τομείς κάνουν υποχωρήσεις «στον απαραίτητο σύμμαχο». Εμείς λέμε κάτι πολύ σαφές: θέλουμε μια ευρωπαϊκή Τουρκία. Εναπόκειται σε εκείνη να αποφασίσει αν θέλει να είναι ή να μην είναι.

Στο βιβλίο του, ο Πρέσβης κ. Μαλλιάς, σημειώνει ότι δεν είναι μόνο η Τουρκία που αλλάζει και απαιτεί από εμάς να προσαρμοστούμε στις νέες συνθήκες. Η άλλη παράμετρος είναι βεβαίως οι ΗΠΑ, η εξωτερική πολιτική των οποίων διέρχεται επίσης μια διαδικασία μεταβολής σε συνέχεια της εκλογής Τραμπ.

Έχω επισημάνει -κυρίως προς τους ομολόγους μου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βλέπουν το φαινόμενο Τραμπ με απορία- ότι οι ΗΠΑ έχουν πλέον συνειδητοποιήσει ότι η ισχύς της Δύσης έχει μειωθεί στον παγκόσμιο ορίζοντα και προσπαθούν να βρουν τρόπους να επανακάμψουν. Η νέα αμερικανική διοίκηση προσπαθεί να ανιχνεύσει και να καταλάβει αυτό το πρόβλημα. Ταυτόχρονα, η εκλογή Τραμπ αποτελεί έκφραση μιας σειράς πραγματικών κοινωνικών προβλημάτων και μεταβολών της αμερικανικής κοινωνίας. Δεν πρόκειται για «ατύχημα».

Στη βάση αυτών των δύο παραδοχών πρέπει η Ελλάδα, αλλά και η Ευρώπη στο σύνολό της, να σχεδιάσει την πολιτική της απέναντι στις ΗΠΑ. Για την ελληνική εξωτερική πολιτική, η σύγκρουση ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ δεν χρησιμεύει σε τίποτα. Διότι όλες οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης -οι οποίες είναι στην πραγματικότητα μεσαίες σε διεθνές επίπεδο- όταν συγκρουστούν με τους Αμερικάνους, «τα βρίσκουν» μετά από λίγο και ελλοχεύει ο κίνδυνος εμείς να μείνουμε στο περιθώριο. Έχουμε επαναλάβει πολλές φορές προς τους Ευρωπαίους εταίρους μας ότι δεν θα ακολουθήσουμε μια τέτοια συγκρουσιακή τακτική.

Εμείς από την πλευρά μας, έχουμε πραγματοποιήσει ήδη μια σειρά επαφών με τη νέα αμερικανική ηγεσία και έχουμε αναδείξει το ρόλο της χώρας μας στην περιοχή, τη στρατηγική σημασία της Σούδας και τη σταθερότητα των ελληνικών θεσμών. Yπογραμμίζουμε τη θετική ατζέντα που προωθεί η Ελλάδα, το σπουδαίο ρόλο που διαδραματίζει η χώρα, η διπλωματία της και οι άλλες δραστηριότητές της, ότι είμαστε δηλαδή ένας παράγοντας που προωθεί την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην ανατολική Μεσόγειο. Ένας παράγοντας που, χωρίς ιδεοληψίες, σφυρηλατεί συνεργασίες ώστε να προωθήσει αυτό το σχήμα της σταθερότητας και της ασφάλειας.

Η Ελλάδα προωθεί μια πολυδιάστατη, ενεργητική και δημοκρατική εξωτερική πολιτική. Στη μεταβατική περίοδο που διέρχεται αυτή τη στιγμή η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε να γνωστοποιήσουμε και να αποδείξουμε την εμβέλεια των απόψεων και των προτάσεων που έχουμε για την περιοχή. Να δείξουμε ότι σε αυτή την περιοχή της μεγάλης αστάθειας -σε αυτό το τρίγωνο της αστάθειας, όπως συνηθίζω να λέω- η Ελλάδα και η Κύπρος αποτελούν έναν άξονα σταθερότητας.

Δεν παρακολουθούμε παθητικά την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Προσπαθούμε να είμαστε ενεργός συμμέτοχος σε αυτή την πολιτική, δηλαδή να εξηγούμε, να προτείνουμε και να κερδίσουμε με τα επιχειρήματά μας. Αυτό δε σημαίνει ότι κάτι τέτοιο είναι πάντα δυνατό. Αλλά το διεκδικούμε και το επιδιώκουμε.

Με βάση αυτή τη θεώρηση, δε θα μπορούσα παρά να συμφωνήσω απόλυτα με τη θέση του Πρέσβη κ. Μαλλιά ότι η αποτρεπτική ισχύς της χώρας είναι μια πολυδιάστατη έννοια που δεν περιορίζεται μόνο στη στρατιωτική ισχύ, αλλά προϋποθέτει εθνική στρατηγική, συνοχή και πολιτική συνεννόηση. Ειδικά ως προς την Τουρκία, η Ελλάδα πρέπει να είναι πάντα στρατιωτικά, ηθικά, πολιτικά, διπλωματικά προετοιμασμένη για κάθε είδους επεισόδια. Αλλά ταυτόχρονα, η προετοιμασία, η πολιτική αποτροπής που ακολουθούμε με διπλωματικά και πολιτικά μέσα, είναι αυτή που συντείνει ώστε να μη φτάσουμε μέχρι εκεί.

Έχουμε ανοιχτούς όλους τους διαύλους συζήτησης, δεν έχουμε καμία επιθετική διάθεση απέναντι στην Τουρκία και είμαστε η χώρα που υπερασπίζεται τον ευρωπαϊκό δρόμο της Τουρκίας, γιατί θα ήταν μεγάλο κέρδος για εμάς ο εκδημοκρατισμός και ο εξευρωπαϊσμός της Τουρκίας. Κρατάμε τα κανάλια επικοινωνίας ανοιχτά, κρατάμε το διάλογο και κάνουμε σαφές ότι δεν πρόκειται να υποχωρήσουμε ή να αποδεχθούμε οποιαδήποτε διεκδίκηση.

Είμαι βέβαιος ότι το παρόν βιβλίο θα δώσει τροφή για σκέψη και προβληματισμό σε όλους όσους ασχολούνται και ενδιαφέρονται για την εξωτερική μας πολιτική και ευχαριστώ θερμά τον συγγραφέα για την εξαιρετικά δημιουργική συμβολή του στο διάλογο γύρω από τα καίρια ζητήματα των ελληνοτουρκικών και ελληνοαμερικανικών σχέσεων.

Αγαπητέ κ. Πρέσβυ,

Εύχομαι το βιβλίο σας να είναι καλοτάξιδο και να αποτελέσει αφορμή για εποικοδομητικό διάλογο για το πιο σημαντικό ζήτημα της εξωτερικής μας πολιτικής.