Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, ο πολιτισμός δεν φαίνεται να αποτελεί κανενός είδους προτεραιότητα. Συνακόλουθα, η UNESCO –κατ’ εξοχήν Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών που προάγει τον πολιτισμό– και οι πολυσχιδείς δραστηριότητές της σε αυτό το πεδίο δεν συναντούν το ενδιαφέρον ούτε των κυβερνήσεων, αλλά ούτε και της κοινής γνώμης. Τη μονότονη αυτή διαπίστωση διακόπτει, αποσπασματικά και μόνο, η –όποια– συζήτηση για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Γενικότερα, τα ζητήματα που αφορούν στον πολιτισμό και προσδίδουν στην Ελλάδα μια ξεχωριστή θέση στο διεθνές στερέωμα, σε αντιστοιχία με την προσλαμβάνουσα συλλογική συνείδηση μιας παγκόσμιας διεθνούς κοινής γνώμης για τη χώρα μας, βρίσκονται γενικά στο περιθώριο του γενικού ενδιαφέροντος.
Υπό το πρίσμα αυτό, η δραστηριοποίηση της Ελλάδας στο θεσμικό περιβάλλον της UNESCO είναι περιορισμένη, ενώ σε εσωτερικό επίπεδο λίγοι εμπνευσμένοι επιστήμονες-εμπειρογνώμονες και λίγα στελέχη μιας –χωρίς στόχους και οράματα– Διοίκησης πασχίζουν να καταδείξουν ότι στην Ελλάδα υπάρχει ακόμη φως και δύναμη για αυτά τα ζητήματα.
Το 2012 γιορτάσαμε μια σημαντική επέτειο ενός από τα πλέον σημαντικά δημιουργήματα της διακυβερνητικής συνεργασίας σε οικουμενικό επίπεδο: πρόκειται για την 40η επέτειο της Σύμβασης της UNESCO για την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς του 1972. Η εν λόγω εμβληματική Σύμβαση αποτελεί ένα ιδιαίτερο νομικό πλαίσιο όπου συναιρείται η παγκόσμια κληρονομιά με τη συνύπαρξη πολιτισμικής και περιβαλλοντικής διάστασης. Τέσσερις δεκαετίες εφαρμογής της –και από τη χώρα μας– επιτρέπουν μια κριτική προσέγγιση και αξιολόγησή της, τόσο σε επίπεδο λειτουργίας θεσμών (Διακυβερνητική Επιτροπή για την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, Ταμείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς κ.λπ.) όσο και σε επίπεδο ουσιαστικών ρυθμίσεων. Στα πλαίσια αυτά, δεν ξενίζει ο «διαγκωνισμός» για την εγγραφή θέσεων, τοπίων, χώρων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς (μεταξύ αυτών και ορισμένες ελληνικές θέσεις, όπως Ναός Επικούρειου Απόλλωνα, Δελφοί, Ακρόπολις, Βεργίνα, Μυκήνες/Τίρυνθα κ.ά.).
Καθηγητής Στέλιος Περράκης
από το Προλογικό Σημείωμα
